Aatsitassarsiorneq – Uuliasiorneq

Nunatta pisussutaanut tamanut oqartussaanerput Namminersorneq pillugu inatsisikkut naqissuserneqarpoq, taamaalilluta nunatta pisussutaasa qanoq atorneqarnissaat pillugu tamakkiisumik oqartussaanerput qulakkeerneqarluni. Aatsitassarsiornerup nunatsinni aningaasaqarnitsinnut annertuumik sunniuteqarsinnaanera Siumup eqqumaffigaa.  

Pisuussutivut uumaatsut aatsitassat, ikummatissat ujaqqallu illernartut niuernikkut iluaqutiginissaat siunertaralugu misissuinerit ingerlaannassapput, tamatumani erngup, seqernup anorillu nukinginik atuinikkut tunisassiorsinnaaneq ilanngullugu.

Aatsitassarsiortut unammilleqatigiiffiusumik pitsaasumik atugaqartinneqassapput, aatsitassarsiornerillu ingerlanneqassapput avatangiisit mianeralugit.

Aatsitassarsiornermi uuliasiornermilu avatangiisimik mingutitsineq Siumup naaggaarluinnarpaa, taamaattumik tamatuma pisarsinnaaneranut upalungaarsimanermut atortussat tamarmik nunatsinni pigineqarnissaat qularnaarneqassaaq.

Nunatsinni aatsitassanik piiaanerit atuinerillu nunatsinnut inuinullu aningaasarsiornikkut iluaqutaanerpaasunngorlugit ingerlanneqartassapput.

Aatsitassasiornermi uuliasiornermilu sulisussat ilinniartitaasarnissaat Siumup sulissutigiuassavaa aammalu suliffeqarfiit sulisussallu nunaqavissut sapinngisamik amerlanerpaat aatsitassarsiornermi uuliasiornermilu sulisorineqarnissaat anguniassallugu.

Siumut isumaqarpoq aatsitassarsionermi aningaasaateqarfiup erniaasa amerliartuaarnerat ilutigalugu Danmarkip nunatsinnut tapiissutigisartagai ikiliartuaartinneqassasut.

Aatsitassat piiarneqarneranni, uuliap qallorneqarnerani ujaqqallu illernartut piiarnerini nunatsinni nakkutilliinermik ingerlatsineq nukittorsarneqassaaq (Aalisarnermik Nakkutilliisoqarfimmut assingusumik), taamaaliornikkut pisuussutinik uumaatsunik atuineq niueruteqarnerlu eqqortumik nalunaarsorneqarlunilu ingerlanneqassammat. Piianermi unioqqutitsisunut sakkortunerusumik pillaatissiisinnaaneq misissorneqassaq.

Nunatta imartaani uuliamik qalluisoqassappat qalluinerup aallartinnginnerani avatangiisimik mingutsitserujussuartoqarsinnaanera sillimaffigineqarlunilu upalungaarsimaffigineqassaaq.

Aatsitassarsiornemi pinngoqqaatit qaqutigoortut piiarneqarnerini piiarneqartut uranitaat bi-produktitut tunisassiarineqarnissaat periarfissaassaaq. Piiaanermi nunarsuarmi malitassat atuuttut isumannaallisaanermut tunngasut malinneqassapput, soorlu IAEA-p malittarisassai.

Kuannersuarni taamalu killavaat alannguani aatsitassarsiorsinnaanerup peqqissutsimut pinngortitamullu akornusiingippata aallartinneqarlutik aningaasarsiutaalertariaqarput.

Siumumiit kaammattuutigaarput erngup nukinganik pilersuinermi Maniitsup illoqarfia ilanngullugu pilersorneqassasoq.

Aatsitassarsiorfiit uuliasiorfiillu ingerlanneqartussaatillugit tamatigut kommuunit qanimut peqataatinneqartassapput, tamatumani isumaqatiginninniarnerni IBA-mik taaneqartartuni aatsitassarsiorfiusup qanigisaani inoqarfiit sapinngisamik annertunerpaamik peqataatinneqarlutillu iluanaaqataatinneqarnissaat qulakkeerneqartassaaq. 

Aatsitassarsiorfiit assigiinngitsut aallartinnerini nunaqavissut sulisussatut pikkorissarsimasut amigaatigisassavagut, taamaattumik Siumup sulissutigissavaa aatsitasasarsiornermi sulisussanik ilinniartitsinerit pikorissaasarnerillu pisariaqartumik ingerlanneqartarnissaat.

Aatsitassarsiorfiit pisussaaffigissavaat nunaqavissut pikkorissartittuarnissaat, nunarsuarmi piumasaqaatinut qaffakkaluttuinnartunut malinnaatillugit. KTI-p imaluunniit Aatsitassarsiornermik ilinniarfiup pikkorissaasarneri imaluunniit piginnaasanik ineriartortitsiviusumik pikkorissarnissamut aningaasat immikkoortinneqartut atorneqarsinnaanissaat periarfissaassaaq.

UJAQQAT – SIOQQAT

Nunatsinni assigiinngitsorpassuarnik ujaraqarpugut sorpassuarnut atorluarsinnaasunik. Siumup sulissutigissavaa nunatsinni ujaqqat assigiinngitsut sunut sumut atorneqarsinnaanerisa nalunaarsorneqarnissaat, ilisimatusarnerit misissueqqissaarnerillu aqqutigalugit.

Nunatsinni ujaqqat erlinnartut pinnersaasiaralugit kusanartuliaralugillu Nunatsinni innuttaasunit inuussutissarsiutaanerisa siuarsartuarnissaat Siumup sulissutigissavaa aammalu innuttaasut pikkorissartarnissamut periarfissaat annertusarneqassaaq.

Ujaqqanik erlinnartunik allanillu ujaqqanik pinnersaasiassanik unioqqutitsisumik annissuinerup nakkutigineqarnerata sakkortusarnissaa Siumup sulissutigissavaa. Nakkutilliisoqarfiup pilersinnissaa Siumup sulissutigissavaa, soorlu piniarnermik nakkutilliinerit aamma aaqqissuunneqarsimasut. 

Ujaqqanik assigiinngitsunik katersuisarnermi, piiaasarnermilu annikittumik annertuumilluunniit piiaanissamut akuersissutinik pisisarneq nutarterneqassaaq, innuttaasunut ajornannginnerulersillugu aammalu nunaqqatigiinnut ataatsimoortumik akuersissuteqartarsinnaaneq atuutsilersillugu.

Kalaallit Nunarput assigiinngitsunik sioraqarpoq sanaartornermi aammalu teknikkikkut pisariaqartinneqartunik atortussiornermi atorluarneqarsinnaasunik aammalu marraqarluta qammasissiornermi allanillu sanaartornermi atorluarneqarsinnaasunik, soorluttaaq Qeqertarsuarmi basalt atorneqarluarsinnaalluni, tamakku tarmarmik siunissami atorluarneqalernissaat aqqutissiuunneqassaaq. Aamma sioqqanik ujaqqanillu avammut nunattalu iluani niueruteqarnermi nunatsinnut innuttaasunullu  aningaasaqarniarnikkut iluaqutaanerpaaffissaat anguniarneqartassaaq.