Peqqinnissaq

Peqqinnissaq qulakkeerneqassaaq — innuttaasut tamarmik peqqissuunissamut pisinnaatitaaffeqarmata.

Innuttaasut peqqinnartumik toqqissisimanartumillu inuuneqarnissaat Siumup sulissutigiuarpaa. Innuttaasut tamatta peqqinnartumik inuuneqarnissarput nammineq akisussaaffigaarput. Innuttaasut tamatta pisussaaffigaarput inoqatitta peqqinnartumik inuunissaannut aqqutissiuusseqataassalluta.

Peqqinnissaq pillugu suleqatigiinnermi naleqartitat tassaapput:

• Peqqissuuneq.
• Torersuuneq.
• Qiimasuuneq.
• Akisussaaffeqarneq.

Peqqinnissakkut sullissineq assigiimmik pitsaassusilik sumiiffinni tamanut atuuttussatut aaqqissuunneqassaaq. Nunaqarfinni pitsanngorsaanerit, nakorsanik amerlanernik tikisitsisarneq aamma nammineq inuttut nakorsaqarnermut periarfissat (‘praktiserende læge’) pisariaqartinneqarput. Inunnut 60.000-inut nakorsat ikinnerpaamik 120-t pisariaqartinneqarput.

Pinaveersaartitsineq peqqinnissamillu siuarsaanissat sulissutigiuarneqassapput. Aangajaarniutinik atornerluineq, kinguaassiutitigut atornerluineq, timikkut tarnikkullu ajornartorsiuteqarneq utoqqalinermilu peqqinneq eqqumaffigalugit pitsanngorsaalluni sulisoqassaaq. Tarnikkut nappaatillit aamma meeqqat inuusuttullu pisariaqartitsisut immikkut iliuuseqarfigineqassapput.

Kræftimik napparsimasut pilersaarusiorneqarsimasumik tunngavilimmik suliarineqartassapput. Nunani allani katsorsartinneq periarfissanngortinneqassaaq, ilaqutaasut tapersersuillutik peqataasinnaanissaat ilanngullugu. Kræftimik katsorsaaneq, sukkasuumillu iliuuseqarnissamut periuseq, atuutsilersissallugu sulisoqassaaq.

Pitsaassuseq qulakkeerneqarsinnaappat, nunani allani suliaritittarnerit amerlanerpaartaat nunatsinni ingerlanneqarsinnaanngorlugit sulisoqassaaq.

Siumup sulissutigaa peqqinnissaqarfimmi pitsaassuseq qaffarsarneqassasoq, nalunaarsuiffiit tutsuiginartuussasut aamma kalaaliminernik atuineq annertusarneqassasoq. Nappaatit tunillaassuuttartut, HIV, aalaatsitigut nappaatit, toqusoortarnerit il.il. ikisarneqassapput.

Peqqinnissaq pillugu Ataatsimiititaliarsuup pingaarnertut oqariartuutai Siumup isumaqatigai, ukuusut:

• Peqqinnissaqarfik sammivinnit tamanit annertuumik tatisimaneqarpoq: Sulisut, aningaasaqarneq, suliatigut ineriartorneq, isumalluutinik atuineq il.il. Taamatut tatisimanninneq innuttaasut katitiga­anikkut allanngornerisa kinguneraa, suliassanillu naammassinninnermi tulleriiaarinerup annertunerusumik sammineqarnissaa pisariaqassalluni.
• Sulisussarsiorneq sulisullu sulisoriinnarnissaat ullumikkut oqallisigineqareerput, ingerlaannartumik katsorsaanissaq pingaaruteqarluni, soorlu aamma peqqinnissakkut suliani piginnaasanik sapinngisamik pitsaanerpaanik atuinissaq siunertaralugu ataavartumik annertunerusumik alaatsinaannissaq kingunerinillu suliniuteqarnissaq pisariaqartinneqartoq.
• Ataqatigiissunik ilinniartitaanikkut periusissiornerit, peqqinnissaqarfimmi aaqqissugaanikkut pisariaqartitanut naapertuuttoq pisariaqarluinnarpoq.
• Peqqinnissaqarfiup kommunillu akornanni suleqatigiinneq annertunerusoq illugiimik iluaqutaasin­naavoq, kisianni immikkoortuni arlalinni ersernerluttumik akisussaaffiit agguarsimanerinik akimmis­aartinneqarluni, tassunga ilanngullugit pinaveersaartitsineq peqqinnerulersitsinerlu, utoqqarnut tunngasut, piginnaanngorsaqqinneq kiisalu tarnikkut nappaateqartunut tunngasut.
• Aningaasalersuinissamut annertuumik pisariaqartitsisoqarpoq, tassunga ilanngullugit illut kiisalu napparsimasunik allattuiffiit nutaat.
• Pitsaassutsimik aamma pitsaassutsimik inerisaalluni sulineq atuutinngingajappoq aamma peqqinnis­saqarfik peqatigalugu napparsimasut misilittagaannik misissuisarnerit annertusiartortumik aallartin­neqartariaqarlutik.
• Paasissutissat annertuumik amigaataapput, taamaattoq paasissutissanik tunngaveqartumik paasiuminartunillu peqarnissaq peqqinnissaqarfimmut tunngaviullutik.
• Atuisut sulinermilu salliullutik sulisut ilaatinnerisigut sunniuteqarluartumik ataqatigiissumillu peqqinnissakkut suliniuteqarnissamut annertuumik periarfissaqarpoq.
• DIH/Sanap tikikkuminartuunera pitsaanerulersinneqartariaqarpoq.
• Napparsimasunik immikkut ilisimasallit sullissinerannut periusissiorluni sulineq aallartinneqartariaqarpoq.