Isuma

Tamatta akisussaaffik tigummivarput

All.: Lars Poulsen, Inatsisartunut ilaasortaq

Nunatta Kangiani kingullertigut pisut sakkortoorujussuusimapput, alianaqalutillu ilungersunartut. Akissarsiffiup utertoornerullu nalaanni inuit erngullutillu pisimanerisa kingunerisaanik inuit inuuneri marluk annaanneqarput, taakkulu saniatigut sakkortuuliornerit kannguttaatsuliornerillu imaanaanngitsut pipput.

Qinikkatut inatsisartunilu ilaasortatut, pisumi eqqugaasimasut qamannga pisumik misiginneqatigaakka. Tamatta tupassimaqaagut ernumaallassimaqalutalu. Pisuni tamani imigassartorsimanermi pisimasuusimapput. Taamaattumik innuttaasut akisussaaqataanerput takutissagipput kissaatigaara, pingaartumik imigassamik atuilinnginnermi eqqarsarluaqqaartarnissaq pisaqqullugu.

Tamatta ataasiakkaattut pisussaaffeqarpugut
Isumaqarpunga siullermik pingaartoq naqissusissallugu, inuit qulaallugit aqutsineq unilluni inuit tamatta ataasiakkaarluta akisussaaffeqarnerput massakkornit annertunerusumik ingerlanneqalissasoq. Tassami inuit akisussaaffiiarlugit nunarput ineriartortissinnaanngilarput, taamallu inissisimasutut misigisimagaanni qasunartorujussuussaaq periarfissaanullu nammineq takusinnaasanut appakaakkuminaatsorujussuussaaq. Tassanilu isumaqarpunga nunatta kitaaniit naalakkersorneqarneq unittariaqalersoq, tassami nunasiaatitut tamatta inissisimajunnaarnikuugaluarpugut. Pisarnerlu naapertorlugu kitaamiut oqaaqqissaariniarnerat massakkut pisariaqartinneqanngillat.

Pilersaarusiorneq pisariaqarpoq
Nunatta Kangiani unammisassat aaqqiissuteqarfigisinnaanngussagutsigit ungasissoq eqqarsaatigalugu pilersaarusiorneq pisariaqarpoq, tassani inuit sumiiffimmi najugaqartut qitiutillugit inuussutissarsiutinik ineriartortitsineq ingerlanneqalersillugu. Piniartuunermiit aalisarnermut ikaarsaariarnerunissaq periarfissarpassuarnik ammaassisinnaavoq. Taamaaliortoqartinnaguli tunitsiviit pisariaqartinneqarput, tunisassiorfissat ilanngullugit. Kangerluppassuarnimi pisuussutinik peqarluartoq naluneqanngilaq.

Misilittaallunilu ingerlatsiniarpaluinnartarnerit maanna unittariaqalerput. Nunatta Kangia allatuulli periarfissaqarluarpoq, maannamut taamaallaat pimoorussilluni aningaaliissussanik amigaateqartoqartarluni.

Soormi kitaamiut aalisarnermik misilittagaqarluartut ornigutitinneqanngillat pisassiinikkut, taamalu ineriartornermut nutaamut isumassarsioqataajartortillugit. Pisariaqarnerpaassagunarporlu Naalakkersuisut ilumoorussillutik aalisarnermik ineriartortitsinissamik aallartitsinissaat; ilami innuttaasut sinnerlugit sulillutik aallartinnissat.  

Suliffissaqannginneq
Pisariaqarluinnartut ilagaat suliffissaqannginnerup annikillisarnissaa. Suliffissaaleqineq 19 procentit missaaniitsillugu, ilaatigullu kinguaariit marluk ataatsikkut suliffissaqartinnagit, ajunngitsussap tungaanut ingerlalersoqarnavianngilaq. Ullaakkut makinnissaq siunertaqanngippat, taava sussallunga makissagama?

Uagut Inatsisiliortutut paasisariaqagarput tassaavoq, inuiaqatigiinni inooqatigiinnikkut tarnikkullu ajornartorsiuteqarneq neriuutissamik tunniussinngikkaanni aaqqikkuminaatsorujussuusartoq – inuttut imaqarluartumik inuuneqalerneq taamalu kinaassutsimik peqqinnartumik ineriartorneq sulinikkut pilertarmat. Atorfissaqartinneqanngitsutut misigisimatitaaneq kisimi saatsinni inissisimasimassappat, qanoq ilioraluaruttaluunniit pitsaanerusussamut aallarnavianngilagut.

Meeqqat ilanngullugit pineqarput
Meeqqat atuarfiisa qanoq aaqqissuunneqarsimanerat ilanngullutik nipilersoqataapput. Meerarpassuit ajorsarnermik misigisaqartarput, tassami suli nukattut angerlarsimaffimmiit qimagutitinneqartarput, sumiiffimmi allami angajulliunerusunut atuariartortillugit. Pisariaqartinneqartut ilagaat attaveqaatitigut pilersorsimanitta pitsannerulersinnissaa, aamma ungasissumiit ilinniartitsinerup massakkumut annertunerujussuarmik ineriartortinneqarnera. Australiami radiu atorlugu ilinniartitsisinnaappata, sooq uagut sapissagatsigu – suut tamarmik toqqaannaq aallakaatitsinerusariaqanngillat.

Nalunngilara Ilisimatusarfimmi tamakku sammineqartartut, taakkulu sammisat naalakkersuinikkut pimoorunneqarnerunissaat kissaatiginaqaaq.

Ilinniarfissat
Tasiilami ilinniarfissat amigaataapput. Nunatsinni ilinniarfissanik oqalukkaangatta alla pineq ajoratsigu Kitaani inuusuttut qanoq periarfissaat pitsaanerulersinneqassanersut. Soormi Kangiani ilinniarnertuunngorniarfilluunniit eqqarsaatigineqarsinnaanngila – allatuulli pisariaqartitsivugut ineriartorneq ajunngitsoq ingerlatilissagutsigu. Qanormi takornarialerinermut ilinniarfik – uffa Kangia takornarialeriffissuugaluartoq.

Inissaaleqineq
Inissaaleqineq ilanngulluni Kangiani annertuumik ajornartorsiutaavoq. Ilaqutariit amerlasuullutik illumi anginngitsumik najugaqartarnerat takornartaanngilaq. Tamakku tamarmik inuusuttut namminiilernissaanut akornusersuillutik inissisimapput. Inissaqarneq inuunermi alloriaqqinnissamut tunngaviulluinnarpoq. Inuiaqatigiittut tamatta tassani kivitassaqarpugut, tassami nunatsinni tamarmi suliarisassatta annertuut ilagaat naammattumik oqquiffissaqarnissarput – ilaa tupinnaraluttuaq.

Ungasissoq isigalugu – nuna tamaat isigalugu
Nunatta Kangiani takornartarineqanngilaq kitaamiut nunasiaateqarsimasutullusooq orniguttut sivikitsumik pikkorissaajartorlutinngooq, imaluunniit allatut oqaluttuussiartorlutik ima imalu iliorussi suna tamaat aaqqissaaq.

Pisariaqartinneqarluinnartoq – nunatta sinnera assigalugu – tassaavoq, sumiiffimmi periarfissaq inuilu tunngavigalugit ingerlatsisoqalernissaa. Ajornartorsiutit Kangiani takusinnaasavut nunap sinnerani aamma atuupput. Taamaakkami sumiiffinni nammineq akisussaaffimmik tigusillutalu avatangiisitsinnik atuisinnaallutalu ineriartortitsisinnaanngornissarput aporfilersorniarneqartarnera unilluinnartariaqarpoq. Qitiusumi ingerlatsisut ikorfartuisussatut inissisimasussaapput, imaanngitsoq ilisimasaqarnerusutut imminut isigalutik qanoq atugassaqarnissatsinnik naalakkersuutigaluta killilersuiffigissagaatigut.

Sunaluunniit allanngorneq ilutsinnit aallartittarpoq. Inuillu ilumut pitsaanerusumik inuuneqarumasut taamak inuuneqalernissaminnut periarfissaqartinneqassapput. Soorlu katsorsaaviit sumiiffimmi pitullugit, imaanngitsoq angalaartussianik ikiuiartortoqarnissaa utaqqineqassasoq.

Aatsaat tamatta peqataanertigut unammilligassagut ajugaaffigisinnaavagut. Kangiani taamaappoq, aamma Kitaani taamaappoq. Qanortoq sumiiffimmi inuit aallaavigalugit, periarfissaqartillugit tatigalugillu ingerlatsilerta.