Pisortat ingerlatsivii pisussaaffeqarput innuttaasunik kiffartuussissallutik. Ukiuni kingullerni inoqarfiit qanimut kiffartuunneqarnerat naammaginanngereersoq maanna appasinnerpaaffissani tikissimagaa Siumut isumaqarpoq. Tamanna illuatungilerlugu sulineq aallartissaaq, kommunit aaqqissuusaanerat aamma pisortat suliffeqarfiutaasa kiffartuussisussaatitaanerisa nalilersoqqinnerisigut.
All.: Karl Tobiassen, Inatsisartuni gruppip siulittaasuat
Nassuerutigisigu. Ukiut kingulliit, pingaartumik kommunit kattussuunneqarmatali, inoqarfiit amerlanersaat aningaasarsiornikkut kiffartuussinikkullu naammaginartumik ineriartorunnaarput. Qaavatigut pisortat suliffeqarfittut ingerlataat inoqarfinnut kiffartuussinerat ammuinnaq ingerlasoq tamatta isigaarput.
Kommunit kiffartuussinerat
Tupinnanngitsumik kommunit 2009-mi 18-init sisamanngortinneqarmata inuiaqatigiinnut annertuumik sunniuteqarsimavoq. Ullumikkut oqartariaqarpugut kommunit kattussuunneqarnerinut siunertaq iluatsissimanngitsoq.
Kattussuutitsinermut siunertarineqarsimasut pingaarnerillu tassaapput, akisussaaffinnik amerlanerusunik sumiiffiit qanimut ingerlatassaminnik tigusiortorlutik allartinniassammata allaffissornikkut aningaasatigullu kommunit ingerlatsinerat nukittunerulersinneqassasoq, nunap isorartunerujussua eqqarsaatigalugu innuttaasunut qanimut sullissineq oqartussaaqataatitsinerlu nukittunerulersinneqassasoq aamma kommunit ataatsimut isigalugit allaffissornikkut suliassaat pisariillisinneqarlutillu marloqiusamik ingerlatsineq unissasoq.
Tamakku tamarmik aningaasarpassuarnik ileqqaarutaasussatut naatsorsuuteqarfigineqaannaratik aamma inuiaqatigiit ingerlatitaaneranut annertuumik akikillisaataallutillu pisariillisaataasussatut takorloorneqarsimagaluarput, minnerunngitsumik innuttaasunut kiffartuussineq qanimut ingerlanneqalissasoq ilanngullugu.
Ullumikkut inuiaqatigiit ataatsimut isigalugit inissisimaffipput pusingasoq tamatta isigaarput, aamma qanimut oqartussaaqataalluta toqqissisimanartumik kiffartuunneqalernissaagaluarput sumiiffippassuarni malunnartumik ajorseriarsimavoq. Kommunini illoqarfiit ataasiakkaat annertuumik suliassanut tamanut ingerlatsiviusimalerput, aamma naak kommunini inoqarfiit akunnerminni nunap atortulersugaaneratigut imminnut tikikkuminaallutik inissisimagaluartut.
Inuit oqartussaanerunerat
Ullumikkut politikikkut inissisimaffik unaagunarpoq, amerlanerussuteqartut nassuerutigigipput kommunit kattussuunneqarsimanerat taamak iluseqarluni nanginneqarsinnaanngitsoq, innuttaasullu kiffartuunneqarnerat pitsanngorsarumallugu allanngortoqartariaqartoq.
Kommunit aaqqissuuteqqissimanerisa kinguneranik inuit najugaqarfitsik pillugu oqartussaaffiiarneqarsimasutut misigisimappata suliaq immini iluatsinngereerpoq. Taakkumi pillugit kommunit kiffartuussinermik ingerlatsisussaapput. Sumiiffimmilu najugaqartut imminerminnut atukkaminnullu oqartussaanerunerat tunngavigalugu kommunit ingerlatsinngippata, siunertaasimasoq uniorlugu ingerlatsisoqarsimassaaq.
Qinikkat
Qinigaatitaqartarnermut tunngatillugu kommunini sumiiffitsik sinnerlugu qinikkatut suliallit pisinnaatitaaffii apeqqusernartumik ilanngullutik inissisimapput. Taamaattumik nalilersueqqinnermi ilanngullugu nalorninaatsumik inissinneqartariaqarpoq, sumiiffinni qinikkat qanoq inissisimassanersut. Assersuutigalugu kommunip iluani kommuneqarfiusimasuni qanoq qinerseriaaseqarluni kommunalbestyrelsimi sinniisuutitaqartarnissaat qulakkeerneqassanersoq, aamma sumiiffimminni innutaasunut sullissineq aaqqissuuneqassanersoq.
Takorlooruminarpoq kommunerujussuartut ingerlaannarusuttuni qinersisarnerni qinersiviit qanoq aggulunneqarsimassanersut aalajangersarneqarsimassasoq, aamma sumiiffinni qinikkat qanoq suliassaqarlutillu pisinnaatitaaffeqassanersut erseqqissunngorlugit ilanngullugit.
Innuttaasut kissaataat
Kommunerujussuarnik naleqqussaaqqinnissaq innuttaasut amerlanerussuteqartut piumasarippassuk, tamanna Siumup suleqataaffigissavaa. Ullumikkut ilisimavarput Avannaata Kommunia agguloqqinniarluni aalajangersimasoq, Maniitsoq Sisimiullu akunnerminni oqaloqatigiittut aamma Nanortalimmi innuttaasut namminiussuseqarnerullutik ingerlatsilernissaminnik kissaateqartut.
Nunatsinni najugaqarfiit naligiimmik ingerlanneqassapput, aamma kommunit akornanni innuttaasunut assigiinnerusumik atugassaqartinnissaat siunertaralugu kommunit suleqatigiiffissaanik pilersitsisoqarnissaa anguniarneqartariaqartoq Siumut isumaqarpoq. Nunatsinni sumiluunniit najugaqaraluarutta pitsaasunik kiffartuunneqarlutalu atugaqassaagut.
Taamaammat sumiiffinni allatut aaqqissuussisoqarnissaa kissaatigineqarpat, Siumut suleqataassalluni piareersimavoq. Siumullu isumaqarpoq, suliaq taanna qinigaaffiup tulliuttup iluani naammassillugu suliarineqartariaqartoq.
Pisortat suliffeqarfiutaat
Ukiut ingerlanerini inuit sumiiffigisaani innuttaasunik kiffartuussineq nukillaariartortutut misigisimaffiginera taamaallaat kommunit qitiusoqarfilerngusaannerannuinnaq tunnganani, aamma pisortat suliffeqarfiutaasa ingerlatsineranut tunngassuteqartoq Siumut isumaqarpoq.
Tunngaviusumik apeqqusernarsisoq unaavoq, inuiaqatigiittut kiffartuussiviitut ingerlatassanngortissimasavut A/S-it, ilumut sumiiffinni inunnut kiffartuussinissaminnik naammattumik isumaginninnersut. Pisortat pigisaanik suliffeqarfinnik ingerlatsinerput taamaallaat siunertaqarsinnaavoq, sumiiffiit naligiimmik kiffartuunneqarnissaanik siunertaqarsimagutta. Aningaasarsiorneq kisimi pingaarnerutillugu pineqarsimappat, taava siunertaasoq uniorlugu ingerlatsilersimassaagut.
Ukiut ingerlanerini teknikikunngooq ineriartorneq pissutigalugu inunnut qanilaartumik kiffartuussineq sukkasuumik nungutinneqariartorsimavoq. Taamaassimappallu tamanna isumaqarsimassaaq, qanimut sullissineq pineqarani sulisunik kiffartuussisussaagaluartunik ikilisaaneq pingaarnerulersimassasoq.
Inoqarfinni suliffiit ilaqutariit inuuniarnerannut toqqammaviusut aamma inuunerminni pilersikkusutaminnik pilersitsivigisimasaat, inunnut kiffartuussineq annikilliartortiitigalugu nungukkiartortinneqartut tamatta isigaagut. Unikaallalluta eqqarsaatigeqqittariaqalerparput, suna pissutigalugu kiffartuussiviit inuiaqatigiit pigisaattut ingerlannerivut.
Inoqarfiit nukillaaraluttuinnarnissaannik Siumut politikeqanngilaq. Taamaattumik ineriartorneq taamak ingerlasoq isigalutigu, illuatungilerlugu ingerlaqqittariaqalersugut Siumut isumaqarpoq.